Nhận Ra Con Đường Của Ngài

Chính tại Princeton, Thầy đã trải nghiệm mùa thu đầu tiên, những trận tuyết đầu tiên, và vẻ đẹp tươi mới của mùa xuân sau mùa đông. Trong sự bình yên và tĩnh lặng, những hiểu biết của Thầy có cơ hội chín muồi, “Chính tại đó, lần đầu tiên tôi thực sự nếm trải sự bình an của việc an trú hạnh phúc trong hiện tại” (giáo lý cổ xưa của Phật giáo về dṛṣṭadharmasukhavihāra).

Thầy sau này đã suy ngẫm về những năm tháng hình thành này ở Mỹ: “Tôi lớn lên ở Việt Nam. Tôi trở thành một nhà sư ở Việt Nam. Tôi học và thực hành Phật giáo ở Việt Nam. Và trước khi đến phương Tây, tôi đã dạy nhiều thế hệ học trò Phật giáo ở Việt Nam. Nhưng giờ đây tôi có thể nói rằng chính ở phương Tây tôi đã nhận ra con đường của mình.”

Vào mùa hè năm 1962, khi hướng dẫn các bạn trẻ tại Trại Ockanickon ở Medford, New Jersey, Thầy đã ghi lại những "nụ hoa đầu tiên của sự giác ngộ" trong cuốn A Rose for Your Pocket. Đó là một cuốn sách nhỏ đơn giản và trữ tình, tôn vinh các bà mẹ, truyền cảm hứng cho người đọc trân trọng những gì họ có ngay trong hiện tại.

Thầy đã gửi A Rose for Your Pocket đến Cô Nhiên — một trong những học trò "cây tùng" của Thầy ở Việt Nam — người đã sắp xếp để xuất bản ngay lập tức. Nó được xuất bản lần đầu tiên bằng tiếng Việt trên tạp chí Phật giáo Hoa Sen vào năm 1962, dưới tên của Thầy, với tiêu đề Nhìn kỹ Mẹ. Sau đó, nó là một trong những cuốn sách đầu tiên được in bởi nhà xuất bản Lá Bối vào năm 1964. Năm 1965, ca sĩ chuyên nghiệp Phạm Thế Mỹ đã trình bày nó như một bài hát hiện đại của Việt Nam.

Thông tin trong phần này được trích từ các cuốn sách của Thích Nhất Hạnh Fragrant Palm Leaves (1999) và At Home in the World (2016).

Tinh thần và cách tiếp cận của A Rose for Your Pocket đã mở ra một hướng đi hoàn toàn mới trong văn học Phật giáo, và kết tinh phong cách viết đặc trưng của Thầy. Trước đây chưa từng có một cuốn sách nào bằng tiếng Việt áp dụng một cách trữ tình những hiểu biết Phật giáo vào một góc nhìn tâm linh về cuộc sống hàng ngày, và nó nhanh chóng trở thành một cuốn sách bán chạy nhất. Được viết bằng ngôn ngữ tự nhiên, thơ mộng mà ngay cả trẻ em cũng có thể hiểu được, A Rose for Your Pocket không có hình thức của một bài giảng Phật pháp, nhưng thực chất là một bài thiền định hướng giúp người đọc chạm vào sự kỳ diệu của sự hiện diện của mẹ trong hiện tại.

Lần đầu tiên, một nhà sư Phật giáo đã chỉ ra rằng nhận thức thiền định có thể là một năng lượng tươi sáng và dịu dàng. Người đọc có thể chạm vào quả ngọt của thiền định mà không cần biến tâm trí mình thành một chiến trường, chiến đấu với sự giận dữ, đau buồn hay ham muốn. Với sự xuất bản của cuốn sách, Thầy, người trước đây được biết đến như một nhà thơ, biên tập viên và học giả Phật giáo, đã trở nên nổi tiếng với Phật pháp sâu sắc và dễ tiếp cận. Vào Ngày của Mẹ năm đó, các học trò của Thầy đã tổ chức một "Lễ hội Hoa Hồng" để tôn vinh tình mẫu tử, dựa trên cuốn sách.

“Cedars” đã tổ chức chuẩn bị 200 bản viết tay cho Lễ Hoa Hồng đầu tiên. Một bông hồng đỏ hoặc hồng trắng được gắn vào mỗi bản tùy thuộc vào việc mẹ của người nhận còn sống hay đã qua đời. Lễ hội nhanh chóng trở thành một truyền thống hàng năm được tổ chức khắp Việt Nam, và ngày nay là một phần không thể thiếu của văn hóa Phật giáo trong nước. Cuốn sách đã bán được hơn một triệu bản và có thể được tìm thấy trong mọi gia đình Phật tử. Giọng văn tươi mới và gần gũi đã thu hút các Phật tử Việt Nam, tạo nên một thể loại mới trong văn học Phật giáo hiện đại, được áp dụng cả ở phương Đông và phương Tây.

Vào năm 1963, trong lễ hội Vesak mùa xuân hàng năm, sự đàn áp của chế độ Diệm đối với Phật giáo đã leo thang đáng kể. Ông đã nộp tài liệu của mình vào ngày 8 tháng 10 năm 1963, ngày diễn ra cuộc tranh luận tại Liên Hợp Quốc về việc Tổng thống Ngô Đình Diệm đàn áp Phật giáo.

Tại Mỹ, Thầy đã trở thành một người phát ngôn tích cực cho phong trào hòa bình Phật giáo ở quê nhà. Thầy đã thuyết trình và phỏng vấn trên các phương tiện truyền thông, và nộp một báo cáo cho Liên Hợp Quốc về các vi phạm nhân quyền. Thầy đã biết về việc tự thiêu của vị sư cao niên, Đại đức Thích Quảng Đức từ bài báo “Người đàn ông tự thiêu” trong số ra ngày 1 tháng 7 năm 1969 của tờ The New York Times. Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Đức lúc đó 73 tuổi.

Thầy biết rõ về ngài và đã từng ở cùng ngài tại Nha Trang và Sài Gòn. Thầy sau đó giải thích: “Khi bạn tự tử, [đó là vì] bạn đang tuyệt vọng, bạn không thể chịu đựng được nữa. Nhưng Đại đức Quảng Đức không như vậy. Ngài muốn sống. Ngài muốn bạn bè và các chúng sinh khác được sống; ngài yêu cuộc sống. Nhưng ngài đủ tự do để hiến dâng thân thể của mình để truyền đi thông điệp rằng chúng ta đang đau khổ, chúng ta cần sự giúp đỡ của các bạn.”

Không lâu sau, Thầy nhận được tin về sự tự thiêu của nhiều nhà sư và ni cô — vào tháng 8 năm 1963: Sư huynh Nguyễn Hương; Sư huynh Thanh Tuệ; Sư cô Diệu Quang; và Sư huynh Tiểu Diệu. Bài thơ của Thầy, “Ngọn Lửa Thiêu Đốt Anh Tôi,” từ cuốn sách Gọi Tôi Bằng Tên Thật Của Tôi (1993) đã thể hiện nỗi đau đớn và quyết tâm kiên định của Thầy để tiếp tục làm việc vì hòa bình.

“…Ngọn lửa thiêu đốt anh cũng thiêu đốt thịt da tôi với nỗi đau đến mức tất cả nước mắt của tôi không đủ để làm mát linh hồn thiêng liêng của anh. Bị thương sâu sắc, tôi vẫn ở đây giữ gìn hy vọng và lời hứa của anh cho thế hệ trẻ. Tôi sẽ không phản bội anh — anh có nghe không? Tôi ở lại đây vì trái tim của anh giờ đây là của tôi.”

Mô tả của Thầy về Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Đức được trích từ bài Pháp thoại tại Làng Mai ngày 7 tháng 6 năm 2002.

Vào tháng 8 năm 1963, hơn một nghìn nhà sư Phật giáo đã bị bắt giữ, và hàng trăm người khác "biến mất". Thầy đã gửi các tài liệu liên quan đến sự đàn áp đến Liên Hợp Quốc, tổ chức một cuộc họp báo, và bắt đầu nhịn ăn để cầu nguyện rằng Liên Hợp Quốc sẽ cử một đoàn điều tra thực tế đến Việt Nam.

Sau khi chế độ Diệm sụp đổ vào tháng 11 năm 1963, Thầy nhận được một bức điện từ Thích Trí Quang, một trong những nhà sư hàng đầu tại Việt Nam và là nhân vật lãnh đạo trong hệ thống Phật giáo, kêu gọi Thầy trở lại Sài Gòn để một lần nữa giúp đỡ trong các nỗ lực hỗ trợ Phật giáo Việt Nam và thúc đẩy phản ứng trước tình hình ngày càng xấu đi. Thích Trí Quang đã viết cho Thầy một bức điện tín, và sau đó là một bức thư nói rằng, “Tôi đã kiệt sức và không còn biết phải làm gì nữa. Xin hãy trở về và giúp đỡ.”

Câu chuyện về các nhà sư bị bắt và “biến mất” được trích từ cuốn sách của Sư cô Chân Không, Learning True Love (Rev. 2007).

Trở về Việt Nam vào tháng 1 năm 1964, Thầy đảm nhận vai trò lãnh đạo trong phong trào Phật giáo vì hòa bình và hành động xã hội. Phong trào kháng cự bất bạo động này được gọi là “Lực lượng Thứ Ba” trong chính trị Việt Nam thời bấy giờ.

Thầy đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo Phật giáo và sinh viên để nghe báo cáo của họ. Thầy đưa ra hai đề xuất cụ thể cho các nhân viên xã hội và nhà hoạt động trẻ: đầu tiên, dành trọn một ngày mỗi tuần để cùng nhau ở Chùa Rừng Trúc, tĩnh tâm và nuôi dưỡng nguyện vọng; thứ hai, đầu tư xây dựng các làng thí điểm để tái thiết và phát triển nông thôn.

Ngoài ra, Thầy đưa ra ba đề xuất cho Giáo hội Phật giáo Thống nhất để giải quyết bạo lực và bất hòa:

1. Giáo hội Phật giáo nên công khai kêu gọi chấm dứt chiến sự tại Việt Nam và tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình giữa miền Bắc và miền Nam.
    
2. Giáo hội Phật giáo nên khẩn trương thành lập một Viện Nghiên cứu Phật học Cao cấp để đào tạo một thế hệ mới trong việc học tập và thực hành Phật pháp, nhằm giúp dẫn dắt đất nước theo hướng hiểu biết, từ bi, khoan dung và lắng nghe sâu sắc.
    
3. Giáo hội Phật giáo nên ngay lập tức phát triển một trung tâm đào tạo nhân viên xã hội để đến các làng quê giúp đỡ người nghèo—những người đang đói khổ, không có học vấn và không có kiến thức về tổ chức công việc làng xã—nhằm giúp thực hiện thay đổi xã hội bất bạo động dựa trên lời dạy của Đức Phật.

Những năm tiếp theo là giai đoạn hoạt động và tham gia tích cực khi Thầy truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ thông qua việc giảng dạy, viết lách, xây dựng cộng đồng và tầm nhìn về phục vụ xã hội.

Trận lũ lớn tháng 11 năm 1964 ở miền Trung Việt Nam đã cuốn trôi nhà cửa và cướp đi hàng ngàn sinh mạng. Những nạn nhân trong các vùng xung đột là những người dễ bị tổn thương nhất vì không ai dám mang viện trợ đến cho họ. Thầy, anh Nhất Trí và Phương đã tổ chức thuyền bè và đi ngược dòng sông Thu Bồn giữa làn đạn để phân phát viện trợ ở khu vực Đức Dục, tỉnh Quảng Nam. Họ gặp những đứa trẻ chảy máu vì vết đạn, những thanh niên suy dinh dưỡng, và những người cha mà cả gia đình đã bị cuốn trôi. Trong một cử chỉ đầy lòng trắc ẩn và đoàn kết, Thầy đã cắt ngón tay và để máu rơi xuống dòng sông để cầu nguyện cho tất cả những người đã thiệt mạng.

Đến tháng 6 năm 1965, quân đội đã nắm quyền kiểm soát chính phủ; bạo lực và áp bức leo thang. “Các quyền tự do dân sự bị hạn chế, các đối thủ chính trị—bị tố cáo là trung lập hoặc thân cộng—bị bỏ tù, và các đảng phái chính trị chỉ được phép hoạt động nếu họ không công khai chỉ trích chính sách của chính phủ.”

Các chiến binh du kích tiếp tục cuộc đấu tranh của họ. Thầy tiếp tục viết những bài thơ hòa bình mạnh mẽ và sâu sắc, khắc họa nỗi đau của người dân. Tập thơ của ông, Chắp Tay Nguyện Cầu Cho Bồ Câu Trắng Hiện, được xuất bản vào năm 1965. Hơn 3.000 bản đã được bán trong hai tuần đầu tiên. Không lâu sau, những bài thơ này bị lên án trên đài phát thanh là “thơ phản chiến” bởi cả hai phe, đe dọa đến sự an toàn của ông. Bản thân Thầy không bao giờ coi những bài thơ này là “thơ phản chiến”, vì ông nói rằng chúng không ‘phản’ bất cứ điều gì; chúng đơn giản là “thơ hòa bình”. Tuy nhiên, chúng được lưu hành rộng rãi trong bí mật và trở thành những bài hát hòa bình phổ biến, được hát trên đường phố và tại các cuộc họp sinh viên.

Thông tin trong phần này được trích từ các cuốn sách của Thích Nhất Hạnh Call Me By My True Names (1999) và Chắp Tay Nguyện Cầu Cho Bồ Câu Trắng Hiện (1965) cũng như “The two Vietnams (1954–65)” của William S. Turley, Neil L. Jamieson và những người khác, Encyclopaedia Britannica.

Vào tháng 2 năm 1966, Thầy đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng cộng đồng và thành lập Dòng Tu Tiếp Hiện, một dòng tu mới dựa trên các giới luật Bồ Tát truyền thống của Phật giáo, được thể hiện với tầm nhìn đổi mới về một Phật giáo hiện đại và dấn thân.

Nó thể hiện lời dạy của Thầy về "không đứng về phe nào trong xung đột," và nhấn mạnh sự không bám chấp vào quan điểm, và sự tự do khỏi mọi ý thức hệ. Đối với Thầy, những giới luật này là "một câu trả lời trực tiếp cho chiến tranh, một câu trả lời trực tiếp cho chủ nghĩa giáo điều, nơi mọi người sẵn sàng giết và chết vì niềm tin của mình."

Ngày nay có hơn 3,000 thành viên của Tăng đoàn Tiếp Hiện trên khắp thế giới.

Trong một bài giảng vào ngày 7 tháng 4 năm 2008 tại Hà Nội, Thầy đã thảo luận về phiên bản đầu tiên của Mười Bốn Giới Niệm:

1. Đừng bị ràng buộc bởi giáo điều và lý thuyết.
2. Đừng nghĩ rằng có một chân lý bất biến hoặc tuyệt đối.
3. Đừng ép buộc người khác chấp nhận quan điểm của bạn.
4. Đừng nhắm mắt làm ngơ trước đau khổ.
5. Đừng trở nên giàu có trong khi người khác thiếu ăn.
6. Đừng giữ lấy sự giận dữ và hận thù.
7. Đừng nói những điều gây chia rẽ.
8. Đừng nói những điều không đúng sự thật.
9. Đừng sử dụng Phật giáo để mưu cầu lợi ích cá nhân.
10. Đừng làm công việc gây hại cho con người hoặc thiên nhiên.
11. Đừng giết hại.
12. Đừng sở hữu những thứ gây hại cho người khác.
13. Đừng ngược đãi cơ thể của bạn.
14. Cuối cùng, đừng cho rằng thầy của bạn, Thầy, có thể tuân thủ hoàn hảo từng quy tắc này.

Vào mùa xuân năm 1966, Thầy được Tiến sĩ George Kahin của Đại học Cornell mời đến Hoa Kỳ để thực hiện một loạt bài giảng về tình hình Việt Nam tại Khoa Chính trị, Đông Nam Á của trường đại học. Tiến sĩ Kahin đến từ Khoa Chính trị, Đông Nam Á của Cornell, và chuyến đi được tài trợ bởi Nhóm Liên Đại học của Cornell.

Alfred Hassler, Tổng Thư ký của Hội Đoàn Kết Hòa Bình (tổ chức liên tôn quốc tế nổi tiếng vì hòa bình và công lý) sau đó đã mời Thầy đi tham quan các trường đại học và nhà thờ trên khắp Hoa Kỳ, Châu Âu, Châu Á và Úc, để lên tiếng vì hòa bình. Ông Hassler đã đến thăm Việt Nam vào năm trước đó và gặp Thầy tại Đại học Vạn Hạnh vào mùa hè năm đó.

Thầy rời Việt Nam vào ngày 11 tháng 5 năm 1966 cho chuyến đi ngắn ngày. Nhưng phải 39 năm sau Thầy mới có thể trở về nhà. Vào đêm trước ngày khởi hành, thầy của Thầy đã chính thức truyền đăng tục diệm cho Thầy. Trong nghi lễ Phật giáo quan trọng này, Thầy chính thức trở thành một vị Pháp sư của dòng Liễu Quán, thuộc thế hệ thứ 42 của tông Lâm Tế. Thầy của Thầy cũng bày tỏ mong muốn truyền lại chức vụ trụ trì chùa Từ Hiếu cho Thầy trong tương lai.

Khi rời Việt Nam, Thầy là một nhân vật hàng đầu trong phong trào hòa bình và công tác xã hội của Phật giáo, đã xuất bản mười cuốn sách, và là một trong những nhà thơ được yêu thích nhất của đất nước.

Chuyến đi diễn thuyết năm 1966 của Thầy đã đưa Ngài đến thăm 19 quốc gia, kêu gọi hòa bình và mô tả những khát vọng cùng nỗi đau của quần chúng không có tiếng nói của người dân Việt Nam. Nhà báo James A. Wechsler — trong một bài báo có tiêu đề trên số ra ngày 18 tháng 5 năm 1966 của tờ New York Post — đã mô tả ấn tượng mà Thầy để lại cho ông, chỉ vài ngày sau khi đến Mỹ: 

Ngài là một nhân vật nhỏ bé, mảnh khảnh, khoác áo cà sa; đôi mắt Ngài lúc buồn bã, lúc sinh động; giọng nói của Ngài khiêm nhường và lay động lòng người. Theo ngôn ngữ Mỹ, có lẽ đã có một cái giá đặt lên đầu Ngài ở Sài Gòn của Tướng Kỳ. [... Ngài] đã nói bằng ngôn ngữ quốc tế của một học giả bị cuốn vào vở kịch lịch sử, kêu gọi không phải vì hòa bình bằng mọi giá, mà để chấm dứt sự điên rồ. [...] Khi được hỏi về 'tự do' và 'dân chủ', Ngài sẽ hỏi, “Tự do và dân chủ có ích gì nếu bạn không còn sống?” [...] Lắng nghe nhân vật mảnh khảnh, chân thành này, người ta tự hỏi liệu Bộ Ngoại giao có cho phép Tổng thống Johnson tiếp xúc trực tiếp với Ngài hay không.

Tại Mỹ, Thầy đã gặp gỡ những nhà hoạt động hòa bình nổi tiếng và các nhà thần bí Kitô giáo Cha Daniel Berrigan và Cha Thomas Merton, cũng như các chính trị gia hàng đầu bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara và Thượng nghị sĩ Edward Kennedy.

Trong cuốn sách Learning to Love: The Journals of Thomas Merton, tập 6 (1997), Thomas Merton đã ghi lại trong nhật ký của mình sau lần đầu tiên gặp Thầy, “Trước hết, Ngài là một nhà sư đích thực; rất trầm lặng, dịu dàng, khiêm tốn, nhún nhường, và bạn có thể thấy Thiền của Ngài đã phát huy tác dụng.”

Một tuần sau khi bị gán mác là kẻ phản bội Việt Nam, thơ ca hòa bình đầy sức mạnh của Thầy đã được đăng trên trang nhất của New York Review of Books. Cùng đêm đó, một sự kiện đặc biệt về “Việt Nam và Lương tâm Mỹ” đã được tổ chức dành cho Thầy tại New York Town Hall, với sự tham gia của nhà viết kịch Arthur Miller, nhà thơ Robert Lowell, và Cha Daniel Berrigan — tất cả đều là những nhà phê bình công khai về chiến tranh. Vào ngày 25 tháng 6 năm 1966, Thầy xuất hiện trên trang “Talk of the Town” của The New Yorker.

Sự tuyệt vọng của chiến tranh đã đẩy Thầy từ nơi ẩn náu của việc tu tập truyền thống tại Việt Nam lên hàng đầu của bối cảnh chính trị và trí thức Mỹ những năm 60.

Cha Thomas Merton đã viết lời tựa cho ấn bản tiếng Anh của cuốn sách năm 1967 của Thầy Lotus in a Sea of Fire, được xuất bản tại Mỹ cùng năm bởi Hill & Wang ở Mỹ. (Ấn bản tiếng Việt: Nhất Hạnh, Hoa Sen Trong Biển Lửa). Cuốn sách đã đưa ra một lời kêu gọi hùng hồn, mạnh mẽ, sâu sắc và hợp lý để chấm dứt bạo lực. Nó được in lậu tại Việt Nam, có nhiều ấn bản và bán được hàng chục nghìn bản.

Hội Đoàn Kết Hòa Bình đã tổ chức để Thầy tiếp tục lên tiếng vì hòa bình ở châu Âu. Thầy đã có hai cuộc gặp gỡ với Giáo hoàng Phaolô VI, người mà Thầy đã mời đến thăm Việt Nam. Theo tài liệu lưu trữ của Hội Đoàn Kết Hòa Bình, “Thích Nhất Hạnh: Tiểu sử ngắn gọn” (1970), được lưu giữ trong kho lưu trữ của F.O.R. tại Swarthmore, “Những chuyến đi tiếp theo đến miền Bắc và miền Nam Việt Nam của Tổng Giám mục Pignedoli và Đức ông Huessler đã được các nhà báo Vatican liên kết với đề nghị của Nhất Hạnh.”

Thầy đã tổ chức các cuộc họp báo tại Copenhagen, Paris, Rome, Geneva, Amsterdam và Brussels. Thầy đã nói về tình hình ở Việt Nam tại các trường đại học và nhà thờ, thường trước những khán giả hơn một nghìn người. Thầy đã phát biểu tại các quốc hội của Anh, Canada và Thụy Điển, và gặp gỡ triết gia Bertrand Russell tại Anh. Tại Canada, Thầy là người đầu tiên không phải là người Canada được mời phát biểu trước Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Canada.

Theo các tài liệu cá nhân chưa được công bố của Thầy, tại Hà Lan, Thầy đã kết bạn với Hebe Kohlbrugge, một chiến sĩ kháng chiến trong Thế chiến II, và nhà thần học Hannes de Graaf, còn tại Đức, Thầy kết thân với Mục sư Lutheran Heinz Kloppenburg và Martin Niemöller, nhà thần học và là người chống đối Đức Quốc Xã — tất cả đều trở thành những người bạn và đồng nghiệp trung thành của Thầy ở châu Âu. Vào mùa thu, chuyến đi kêu gọi hòa bình của Thầy tiếp tục đến Úc, New Zealand, Philippines và Nhật Bản.

Khi Thầy di chuyển từ thành phố này sang thành phố khác để kêu gọi hòa bình, Thầy nhận được tin về những bi kịch trong cộng đồng của mình tại Việt Nam. Ngay sau khi Thầy rời đi, khuôn viên SYSS đã bị tấn công bằng lựu đạn; và một lần nữa vào ngày 24 tháng 4 năm 1967 (theo các tài liệu cá nhân chưa được công bố của Thầy), làm chết một nhân viên xã hội sinh viên và một giáo sư thỉnh giảng, đồng thời làm bị thương mười sáu người khác.

Thầy đang ở Paris vào tháng 5 năm đó khi nhận được tin dữ rằng học trò của mình, Nhất Chi Mai, một trong sáu đệ tử đầu tiên xuất gia trong Tăng đoàn Tiếp Hiện mới, đã tự thiêu. Vào ngày 14 tháng 6 năm 1967, năm nhân viên xã hội trẻ tuổi của SYSS đã bị những người đàn ông có vũ trang dẫn ra bờ sông Bình Phước và bắn chết. Một người rơi xuống nước và sống sót; bốn người khác đã chết ngay lập tức.

Cuộc tấn công được kể lại trong cuốn sách của Sư cô Chân Không, Học Cách Yêu Thương Đích Thực (Tái bản 2007).

Khi nghe tin về các nhân viên xã hội trẻ tuổi của SYSS, Thầy đã khóc. Một người bạn an ủi Thầy, nói: “Thầy ơi, không cần phải khóc. Thầy là một vị tướng dẫn dắt một đội quân bất bạo động. Việc có thương vong là điều tự nhiên.” Thầy trả lời: “Không, tôi không phải là một vị tướng. Tôi chỉ là một con người. Chính tôi đã kêu gọi họ phục vụ, và giờ đây họ đã hy sinh mạng sống. Tôi cần phải khóc.”

Bi kịch đã đánh dấu Thầy và thúc đẩy ngài đi sâu hơn nữa để khám phá cội nguồn của sự hận thù và bạo lực, mà ngài nhận ra là nằm ở những nhận thức sai lầm. Thầy nói, “Chúng ta phải sử dụng thanh kiếm của sự hiểu biết để chấm dứt mọi quan điểm chúng ta có về nhau; mọi khái niệm và nhãn mác. Tất cả những nhãn mác này phải được cắt bỏ. Quan điểm có thể dẫn chúng ta đến sự cuồng tín. Chúng có thể hủy diệt con người. Chúng có thể hủy diệt tình yêu.”

Vào tháng 1 năm 1967, sáu tháng sau lần đầu họ gặp nhau, Tiến sĩ King đã đề cử Thầy cho giải Nobel Hòa bình, nói rằng, “Những ý tưởng về hòa bình của ông, nếu được áp dụng, sẽ xây dựng một tượng đài cho đại kết, cho tình huynh đệ thế giới, cho nhân loại.” Xem toàn văn bức thư đề cử.

Vài tháng sau, vào ngày 4 tháng 4 năm 1967, Tiến sĩ King đã trích dẫn cuốn sách của Thầy Lotus in a Sea of Fire trong bài phát biểu mang tính bước ngoặt “Beyond Vietnam” tại Nhà thờ Riverside ở New York. Đó là lần đầu tiên ông lên án rõ ràng cuộc chiến và cuối cùng đã đoàn kết phong trào hòa bình và dân quyền. Tiến sĩ King chia sẻ thông điệp mạnh mẽ của Thầy rằng “Con người không phải là kẻ thù của chúng ta. Kẻ thù của chúng ta là sự hận thù, phân biệt đối xử, cuồng tín và bạo lực.” Và khi Tiến sĩ King tuần hành chống chiến tranh, ông đã tuần hành dưới những biểu ngữ có những dòng chữ này bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh — ví dụ, vào ngày 25 tháng 3 năm 1967 khi dẫn đầu một cuộc tuần hành chống chiến tranh Việt Nam tại Chicago.

Thầy và Tiến sĩ King gặp nhau lần thứ hai (và cũng là lần cuối) vào tháng 5 năm 1967 tại Geneva, tại Hội nghị Pacem in Terris (II) do Hội đồng Giáo hội Thế giới tổ chức. Các cuộc thảo luận của họ tập trung đặc biệt vào tầm nhìn toàn cầu chung về một ‘cộng đồng yêu thương,’ một tình huynh đệ giữa các dân tộc và quốc gia được xây dựng trên các nguyên tắc bất bạo động, hòa giải, công lý, khoan dung và bao dung, trong đó ngay cả kẻ thù cũng có thể trở thành bạn bè.

Tầm nhìn của Thầy và Tiến sĩ King không phải là một tầm nhìn không tưởng, mà là một mục tiêu thực tế, có thể đạt được khi một lượng lớn người được đào tạo về các nguyên tắc và thực hành hòa bình và bất bạo động.

Chưa đầy một năm sau, Tiến sĩ King bị ám sát. Thầy đang ở Mỹ khi nghe tin buồn này. Tình bạn, sự can đảm và tầm nhìn chung, và sau đó là sự mất mát, đã có tác động sâu sắc đến Thầy. “Tôi đã suy sụp,” Thầy nói sau này. “Tôi không thể ăn. Tôi không thể ngủ. Tôi đã thề sâu sắc sẽ tiếp tục xây dựng điều mà ông ấy gọi là ‘cộng đồng yêu thương,’ không chỉ cho bản thân tôi mà còn cho ông ấy nữa. Tôi đã làm những gì tôi hứa với Martin Luther King, Jr. Và tôi nghĩ rằng tôi luôn cảm nhận được sự ủng hộ của ông ấy.”

Lịch trình không ngừng nghỉ của Thầy đã đưa ông — qua Hồng Kông và Ấn Độ — trở lại Paris, nơi ông tiếp tục công việc hòa bình tại Hội nghị Hòa bình Paris (1968-73), đại diện chính thức cho Phái đoàn Hòa bình Phật giáo Việt Nam. Ông được đề cử vào vai trò này bởi Giáo hội Phật giáo Thống nhất Việt Nam.

Cùng với các tình nguyện viên và bạn bè đến hỗ trợ, họ đã thuê một căn hộ nhỏ trong một khu phố nghèo của người Ả Rập ở Paris. Ngoài hoạt động hòa bình, họ tiếp tục nỗ lực hỗ trợ các hoạt động cứu trợ tại Việt Nam, và sớm bắt đầu nhận bảo trợ cho hàng nghìn trẻ em mồ côi do bạo lực. Đến năm 1975, 20.000 nhà tài trợ ở châu Âu và Mỹ đang hỗ trợ hơn 10.000 trẻ mồ côi tại Việt Nam.

Lưu ý: Chi tiết trong phần này được trích từ cuốn sách của Sư cô Chân Không, Learning True Love (2007).

Làm việc những ngày dài, Thầy hướng dẫn cộng đồng nhỏ ở Paris để kết hợp chánh niệm và lòng từ bi trong mọi hành động: dù là gọi điện thoại, soạn thảo tài liệu, viết thư, ăn cơm cùng nhau, hay đơn giản là rửa bát. Những ngày kết thúc bằng những bài hát và ngồi thiền im lặng.

Vào cuối tuần, Thầy tổ chức các buổi thiền và chánh niệm công cộng tại một nhà họp Quaker gần đó, thu hút nhiều người trẻ tìm kiếm. Chính trong thời gian này, Thầy đã đào sâu tình bạn và đối thoại với các nhà lãnh đạo tôn giáo khác, đặc biệt là các linh mục và mục sư Kitô giáo, sau này dẫn đến một loạt sách mạnh mẽ về đối thoại Phật giáo-Kitô giáo. Linh mục Dòng Tên và nhà hoạt động hòa bình Cha Daniel Berrigan thậm chí đã đến sống với Thầy trong vài tháng để học thiền.

Cha Daniel Berrigan đến vào tháng 9 năm 1974. Những cuộc trò chuyện đáng chú ý vào đêm khuya của họ tại văn phòng ở Sceaux đã được ghi lại và xuất bản với tựa đề The Raft Is Not the Shore: conversations toward a Buddhist-Christian awareness (Beacon Press, 1975).

Thông tin trong phần này được trích từ sách của Thầy Living Buddha, Living Christ (1995), và Going Home: Jesus and Buddha as Brothers (1999).

Khi ở Paris, Thầy bắt đầu giảng dạy Phật giáo tại trường Sorbonne École Pratique des Hautes Études danh tiếng. Là một giáo sư, Thầy có quyền truy cập vào bộ sưu tập bản thảo Phật giáo đồ sộ tại Thư viện Quốc gia. Tại đó, Thầy đã phát hiện ra những tài liệu quý hiếm mô tả cuộc đời của Thiền sư Tăng Hội, một nhà sư mang dòng máu Việt-Ấn vào thế kỷ thứ 3, người đã trở thành vị Thiền sư đầu tiên tại Trung Quốc, ba thế kỷ trước Bồ Đề Đạt Ma. Nghiên cứu của Thầy đã được ghi lại cho độc giả phương Tây trong cuốn sách Zen Keys, xuất bản lần đầu năm 1972 bằng tiếng Pháp với tựa đề Les Clés Pour le Zen, và sau đó trong cuốn sách Master Tang Hoi: First Zen Teacher in Vietnam and China (2001).

Thầy Tăng Hội đã tu tập và giảng dạy Thiền, và là một tiên phong trong truyền thống Đại Thừa, dựa trên các văn bản thiền định của Phật giáo nguyên thủy, bao gồm những văn bản nhấn mạnh vào hơi thở ý thức và chánh niệm (kinh Satipaṭṭhāna và Ānāpānasati). Việc khám phá các tác phẩm của một vị thiền sư Việt Nam quan trọng thời kỳ đầu như vậy là một nguồn cảm hứng sâu sắc, và đã mở ra con đường cho loại Thiền mà Thầy sẽ phát triển và giảng dạy ở phương Tây.

Hoạt động công khai của Thầy không chỉ giới hạn trong Phật giáo và hòa bình. Cùng với Alfred Hassler (của Hội Đoàn Kết) và các nhà trí thức, khoa học hàng đầu khác, Thầy đã giúp tổ chức hội nghị đầu tiên về môi trường ở châu Âu, tại Menton, Pháp. Hành động của họ bắt đầu với Tuyên bố Menton, được công bố trên tạp chí UNESCO Courier — “Thông điệp gửi đến 3,5 tỷ người hàng xóm trên Trái Đất” (đề cập đến sự hủy hoại môi trường, ô nhiễm và tăng trưởng dân số) đã được ký bởi hơn 2.000 nhà khoa học.

Thầy và các cộng sự đã gặp Tổng thư ký Liên Hợp Quốc U Thant vào năm sau để tranh thủ sự ủng hộ của ông, và vào năm 1972 đã tổ chức Hội nghị Môi trường “Dai Dong” bên cạnh Hội nghị Thượng đỉnh Liên Hợp Quốc về Môi trường Con người tại Stockholm.

Theo cuốn sách của Chân Không, Học Cách Yêu Thương Đích Thực (2007), khi ở Stockholm, Cao Ngọc Phương đã có một loạt cuộc gặp gỡ năng động với các cơ quan chính phủ và bộ trưởng, và đã thành công trong việc thuyết phục họ tài trợ cho các chương trình công tác xã hội của SYSS/Giáo hội Phật giáo Thống nhất để xây dựng lại các làng bị ném bom ở Việt Nam. Khoản tài trợ đầu tiên, được thực hiện thông qua Nhà thờ Lutheran Thụy Điển, là 300.000 đô la Mỹ.

Thuyết sinh thái sâu sắc, tương tức, và tầm quan trọng của việc bảo vệ Trái Đất tiếp tục phát triển như một chủ đề mạnh mẽ trong các bài giảng, đạo đức và tác phẩm của Thầy.

Christiana Figueres là Thư ký Điều hành của Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu từ tháng 7 năm 2010 đến năm 2016. Trong vai trò này, bà đã triệu tập Hiệp định Paris lịch sử năm 2015.

Năm 1975, Thầy đã hoàn thành bản thảo cho cuốn sách Phép lạ của sự tỉnh thức. Ban đầu được viết như một cẩm nang cho các nhân viên xã hội của ông ở Việt Nam, để cung cấp cho họ sức mạnh tinh thần cần thiết để tiếp tục công việc mà không bị kiệt sức, nó nhanh chóng trở thành một cẩm nang thiền định hàng đầu ở phương Tây.

Từ lời tựa mới của Giáo sư Mark Williams từ Đại học Oxford cho cuốn Thích Nhất Hạnh, Phép lạ của sự tỉnh thức (Phiên bản quà tặng, 2015):

Như Jon Kabat-Zinn sau này đã nói, “Đây là cuốn sách đầu tiên đánh thức độc giả đại chúng về chủ đề chánh niệm.” Nó đã mở ra một hướng đi mới trong bối cảnh thiền định cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980, đưa thiền định ra khỏi thiền đường và tiết lộ cách chánh niệm có thể được tích hợp vào cuộc sống hàng ngày. Như một học giả từ Đại học Oxford đã nói, “Nó đã âm thầm gieo mầm cho một cuộc cách mạng.”

Ngày nay, nó đã trở thành một tác phẩm kinh điển bán chạy nhất về thiền định, được xuất bản bằng hơn 30 ngôn ngữ.

Phép Màu Của Chánh Niệm lần đầu tiên được xuất bản bởi Hội Đoàn Hòa Giải tại Hoa Kỳ vào năm 1974 với tựa đề Phép Màu Của Sự Tỉnh Thức. Chỉ sau khi được nhà xuất bản Beacon Press chấp nhận xuất bản vào năm 1975, cuốn sách mới nhận được tựa đề hiện tại là Phép Màu Của Chánh Niệm. Nó cũng được xuất bản bởi Pax Christi ở London với tựa đề Hãy Tĩnh Lặng và Biết: Thiền Định Cho Những Người Kiến Tạo Hòa Bình. Lần đầu tiên được xuất bản bằng tiếng Pháp với tựa đề Le Miracle est de Marcher sur Terre (“Phép Màu Là Đi Trên Mặt Đất”). Nó được xuất bản vào năm 1976 tại Sri Lanka và Thái Lan như “một cuốn sách hướng dẫn về thiền định dành cho các nhà hoạt động trẻ.”